तेजस्विनावधीतमस्तु

स्थळ पुणे,साने गुरुजी नुकत्याच मॅट्रिकला आलेल्या काही मुलांना घेऊन फर्ग्युसन काॅलेजच्या मागच्या टेकडीवर घेऊन जातात आणि मुलांना शपथ घ्यायचे आवाहन करतात, गुरुजी म्हणाले,"गोखल्यांनी इथेच देशसेवेची शपथ घेतली व जीवनभर पाळली. तुम्हीही शपथ घ्या की आपली मायभूमी स्वतंत्र होण्यासाठी तुम्ही सर्वस्व अर्पण कराल.या पुढच्या स्वातंत्र्य लढ्यात आपण तुरूंगातच भेटू!". याच किशोरवयीन मुलांच्या समुहात एक साधा मुलगा होता नाव होते गणेश प्रभाकर प्रधान (ग.प्र.प्रधान) उर्फ प्रधान मास्तर. आज २६ आॅगस्ट प्रधान सरांचा जन्मदिवस. आजपासून (२६/०८/२०२१) त्यांची जन्मशताब्दी सुरु होते आहे. त्या निमित्ताने लिहिलेला हा ब्लाॅग.             पुढे १९४२ च्या गांधींच्या चलेजाव आंदोलनात सहभागी झाल्यामुळे येरवडयाच्या तुरूंगात साने गुरूजींच्या सोबत राहण्याचा योगही आला. फर्ग्युसन मध्ये इंग्रजीचे प्राध्यापक म्हणून २० वर्षे नोकरी केली. सक्रिय राजकारणात यायचे तर नोकरी सोडावी लागेल अशी सक्त ताकित फर्ग्युसन चे प्राचार्य भाटे सरांनी त्यांना नोकरीवर रूजू करून घेताना दिली होती. कौटुंबिक कारणास्तव त्यांनी ती म...

 झाडं ही जंगलाचा पाया आहेत. मुळात जंगल म्हणून आपण जे पाहतो किंवा जंगल म्हणून जे काय आपल्याला माहित आहे, असं जे आपण समजतो त्यापेक्षा ते कित्येक पटीने आपल्याला माहीत नसतं! जंगल हे समजून घ्यायचं असेल तर पीटर व्होलेबिन किंवा सुझान शिमार्ड यासारख्या जंगल तज्ञांकडून ते समजून घ्यावं लागतं. जंगल हे जितकं जमिनीच्या वर असतं त्यापेक्षा कित्येक पटीने ते अदृश्य स्वरूपात जमिनीच्या खाली असतं. जंगलामध्ये झाडांच्या खाली मातीत अगणित असे जैविक मार्ग असतात. हे मार्ग झाडांचा एकमेकांशी संवाद घडवून आणतात. एकमेकांशी जोडतात. संपूर्ण जंगलाला एकजीव करण्याच्या मार्गात हे भूमिगत मार्ग मोठी भूमिका बजावतात. हे भूमिगत जैविक मार्ग म्हणजे एका झाडाची मुळांनी दुसऱ्या झाडाच्या मुळांशी संवाद साधने हे होय. जगदीश चंद्र हे 'झाडांना देखील संवेदना असतात' या शोधाचे जनक म्हणून ओळखले जातात. तर सुझान या 'झाडांना देखील बुद्धिमत्ता असते' या शोधासाठी म्हणून ओळखल्या जातात.      सुझान लहान असताना त्यांच्या घराजवळ एक मोठे पाईनचे झाड कोसळले. त्या झाडाखाली त्यांचा पाळीव कुत्रा अडकला. सुझान यांच्या आजोबांनी त्या कुत्र्या...