तेजस्विनावधीतमस्तु

 ज्यूंचा खातमा करण्याच्या मोहिमेत जवळजवळ साठ लाख लोक प्राणाला मुकले. त्यातल्या पन्नास लाख ज्यू एकट्या अॅडाॅल्फ आइकमन (चित्रपटात उच्चार आहे 'आइशमान') याने मारले होते. हिटलरनेच आइकमनला गेस्टोपोंच्या ज्यू विभागाचा प्रमुख केलं होतं. जर्मनी, झेकोस्लोव्हाकिया, नेदरलँड, हंगेरी, ग्रीस, फ्रान्स, प.रशिया या ठिकठिकाणाहून ज्यूंना पकड्यात आले होते. आॅस्ट्रीयाच्या आॅश्वित्समध्ये स्थापन करण्यात आलेल्या एका छावणीत विषारी वायूने एका वेळी पंधरा हजार लोक मारले जात असे. पुढे दोस्त राष्ट्रांचा विजय झाला. इस्रायली गुप्तहेर संघटना 'मोसाद' चा प्रमुख इसर हॅरल यांना  आइकमनचा सुगावा लागला. हॅरल ने खात्री करुन घेतली की तो आइकमनच आहे का म्हणून. हॅरल यांनी ही माहिती इस्रायलचे पंतप्रधान डेव्हिड बेन गुरियाॅन यांना कळवली. गुरियाॅन यांनी आइकमनला पकडायला सांगितले. आइकमन पकडला गेला खरा पण ते अर्जेटिना मध्ये. आइकमनला अर्जेटिना मधून गुपचूप इस्रायल मध्ये आणलं गेलं आणि त्याच्यावर जेरुसलेम मध्ये खटला भरला गेला. या खटल्याच्या कामाचा अभ्यास करण्यासाठी 'द न्यू याॅर्कर' या अमेरिकन वृत्तपत्रातर्फे एक जर्मन ...

  पिक्सार ही एक प्रचंड क्रियेटिव्ह लोकांनी भरलेली एक कंपनी (ॲक्चुली स्टुडिओ) आहे. ज्यांनी पिक्सारचे सिनेमे पाहिलेले नसतील तर त्यांनी समजून घ्यावं कि आपण आयुष्यातला कितीतरी मोठा आनंद गमावला आहे. टाॅय स्टोरी, कोको, कार्स १,२,३, इनसाइड आऊट, अप, फाईडींग निमो, ब्रेव्ह, फाईडींग डोरी, सौल, रॅटोटाईल, वाॅल ई अजून कित्ती कित्ती नावे घ्यायची? पिक्सारची मुहूर्तमेढ रोवली ती तितक्याच क्रियेटिव्ह असणाऱ्या स्टिव्ह जाॅब्जने. टू डी अॅनिमेशनचा थ्री डी अॅनिमेशन मध्ये होणारा बदल जाॅब्जने हेरला आणि त्याचं त्याने सोनं केलं. पिक्सार स्टुडिओ बद्दल डिस्ने हाॅटस्टार वर मी नुकतीच एक सिरीज पाहिली 'इनसाईड पिक्सार' नावाची. दहा दहा मिनिटांचे वीस भाग फक्त. आपण काहीतरी क्रियेटिव्ह पाहतोय असं एक वेगळंच फिलिंग ही सिरिज पाहताना आपल्याला येतं. एक तास चाळीस मिनिटात सिनेमा आपण पडद्यावर पाहून लगेच संपवतो. पण तेव्हढ्या लांबीचा ॲनिमेटेड सिनेमा तयार करायला या स्टुडिओला कमीतकमी अडीच ते तीन वर्ष लागतात. मला आठवतयं 'लव्हींग व्हिन्सेंट'(हा पिक्सारचा सिनेमा नाहीये) हा सिनेमा तयार व्हायला तब्बल पाच वर्ष लागली होती.   ...

 एखाद्या भूप्रदेशावर निसर्गाने फक्त मुक्तहस्ते उधळण नाही तर निसर्गाने तिथे दौलतजादा केलेली असते. असाच निसर्गसंपन्न प्रदेश म्हणजेच स्काॅटलंड! स्काॅटलंड म्हटलं की आपल्या डोळ्यासमोर सर्वप्रथम कोणती गोष्ट येते ? हो हो... बरोब्बर... तीच 'ती'. स्काॅटलंडने जगाला दिलेली ती जगप्रसिद्ध भेट म्हणजे स्काॅटलंड व्हिस्की अर्थात स्काॅच! पण मग स्काॅटलंड हा फक्त स्काॅच साठीच ओळखला जातो का? राॅबर्ट बर्न, सर वाॅल्टर स्काॅट यांच्या साहित्यापासून ते अत्ता आत्ताच्या डग्लस स्टुअर्ट लेखकांच्या साहित्याने समृद्ध आहे स्काॅटलंड. जगभरातील साहित्य प्रेमींना आजही ज्या एका काल्पनिक पात्राने खिळवून ठेवले आहे तो राॅबीन हूड हाही स्काॅटीशच.       नमनाला एव्हढं घडाभर तेल वहायचे कारण मी नुकतीच कुणाल कपूरचं निवेदन असलेली डिस्ने हाॅटस्टारवरील 'स्पिरीट आॅफ स्काॅटलंड' ही ट्रॅव्हल सिरिज पाहीली. यू ट्यूब वरही ती उपलब्ध आहे. स्काॅटलंडमध्ये स्काॅच व्यतिरिक्त इतरही अनेक गोष्टी ज्यासाठीही स्काॅटलंड ओळखला जातो. एडिंबरो या राजधानीच्या शहराने तर कित्येक साहित्यांना खाद्य पुरवलं आहे. शेक्सपिअरच्या नाटकांसाठी एडिंब...

हर्मन हेस हा एक जगप्रसिद्ध जर्मन लेखक. कवी, कादंबरीकार म्हणून त्याची जगबर ख्याती पसरली होती. हेसला जगभर ही ख्याती त्याच्या ज्या कादंबरीने मिळवून दिली ती कादंबरी म्हणजे 'सिद्धार्थ' ही होय. चालू वर्ष (२०२२) हे या कादंबरीचे शतक मोहोत्सवी वर्ष. हेसला १९४६ सालचं नोबेल पारितोषिक मिळालं होतं. या कादंबरीचे नाव जरी सिद्धार्थ असले तरी ही कादंबरी गौतम बुद्धा बद्दल नाही. कादंबरीचा काळ हा मात्र बुद्धाच्या समकालीन आहे. या कादंबरीचा नायक सिद्धार्थ याच्या जीवनात बौद्ध धर्म आणि हिंदु धर्म यांच्या विचारसरणीचा मिलाफ झालेला दिसतो. भारतीय तत्वज्ञान हे पूर्णपणे निवृत्ती प्रधान व पूर्णपणे प्रवृत्ती प्रधानही नाही तर या दोघांचा मानवी जीवनात समन्वय असायला हवा या विचारांवर ते जोर देतं. ज्याला मानवी जीवनाचा अर्थ कळाला तो सिद्धार्थ असा सिद्धार्थ या शब्दाचा अर्थ आहे. तो जे शोधत होता ते त्याला सापडलं आहे. सिद्धार्थ या नावातच हेस आपल्याला खूप काही सांगून जातो.   सिद्धार्थच्या या अध्यात्मिक प्रवासात त्याला वेगवेगळे अनुभव येतात. वेगवेगळ्या गोष्टी तो शकतो. अंतिम सत्याचा शोधार्थ निघालेल्या सिद्धार्थचा प्रवास मान...