तेजस्विनावधीतमस्तु

  डीप वर्क या दणदणीत खपाच्या पुस्तकानंतर लेखक कॅल न्यूपोर्ट यांचं ताजं पुस्तक म्हणजे 'डिजिटल मिनिमलिझम' हे होय. डिजिटल क्रांतीनंतर आणि समाज माध्यमांच्या विस्फोटानंतर मानवी एकाग्रतेची कधी नव्हे ती इतकी शकले उडाली आहेत. समाज माध्यमांचे व्यावसायिक प्रारूप हेच मुळात 'दिखावे की दुनिया' यावर आधारित आहे. अशा या काळात उपभोक्तावाद या वादाने जगातील सर्व वादांवर मात केली आहे. समाज माध्यमांवर सतत क्रियाशील असल्याने मी त्यावर नियमितपणे काही ना काही कृती (activity) केलीच पाहिजे हे एक मोठं अनामिक दडपण आपल्यावर पडत असतं. या क्रियाशीलतेचा सेलेब्रिटी वर्ग सोडल्यास इतरांना तसा आर्थिक फायदा काहीच नसतो. मात्र समाज माध्यमांवर वेळ घालवल्यामुळे त्यांचा मात्र चांगलाच आर्थिक फायदा होतो. आता प्रश्न आहे आपला की आपण त्यांच्या जाळ्यात किती अडकायचं? किती वाहत जायचं? फेसबुक मित्रयादीतलं कुणीतरी हाॅटेल मध्ये जेवायला गेल्याचे, फिरायला गेल्याचे, ट्रेकिंगला गेल्याचे फोटो टाकतं त्यामुळे आपणही अशा आनंदापासून वंचित रहायला नको म्हणून आपल्यालाही तसं करावं वाटतं. हा जो दबाव समाज माध्यमं आपल्यावर सतत टाकत आहेत य...

स्पॅनिश कवयित्री इव्हा बाल्तसार यांची 'बोल्डर' ही गेल्या वर्षी इंग्रजीत अनुवादित झालेली कादंबरीका. या कादंबरीकेचा स्पॅनिश मधून इंग्रजीत अनुवाद केला आहे जुलिया सॅन्से यांनी. या कादंबरीची बुकर इंटरनॅशनल प्राईज २०२३ च्या दीर्घ यादीत(आता लघू यादीतही) निवड झाली आहे. त्यांची पहिली कादंबरी 'परमाफ्राॅस्ट' हिची भाषा जरी स्पष्ट आणि उपरोधीत असली तरी त्यापेक्षाही काकणभर जास्त धीट भाषेचा वापर 'बोल्डर' ह्या कादंबरीकेत केलेला आहे. 'बोल्डर' ही एका समलैंगिक पालकांची गोष्ट आहे. समलैंगिक संबंधाचे एक विचित्र रूप चित्रपट, वेब मालिका मधून आपल्यासमोर उभी केलं गेलं आहे. समलैंगिक जोडपं म्हटलं की ते जणू दिवसभर प्रणयधुंद असतात की काय असच दाखवलं जातं. त्यांनाही पोट-पाणी आहे, त्यासाठी त्यांनाही कामधंदा करावा लागतो. सांसारिक जबाबदारी त्यांच्याही खांद्यावर असते. त्यांनाही पालक व्हावसं वाटतं. 'बोल्डर'ची भाषा अत्यंत धीट, सडेतोड तर काही ठिकाणी शिवराळ आहे. 'बोल्डर' ही एक बावीशीतली भटकी (नॉर्मेडीक) तरुणी आहे. व्यवसायाने ती एक उत्तम आचारी आहे. 'बोल्डर'ची समसा नावाच्य...

 १५४७ मध्ये इंग्लंडचा राजा आठवा हेन्री याच्या मृत्यूनंतर त्याचा मुलगा सहावा एडवर्ड याला अगदी थोड्या काळासाठी राज्योपभोग घेता आला. त्याच्यानंतर त्याची जेष्ठ कन्या मेरी ही सिंहासनावर आरूढ झाली होती. मेरी ही कट्टर कॅथलिक असते. तिला एका मोठ्या व्याधीने त्रस्त केलेले असते. मेरीच्या मृत्यूनंतर तिची प्रोटेस्टंट असलेली सावत्र बहीण एलिझाबेथ ही राज्यावर येते. हीच ती इंग्लंडच्या सुवर्णयुगाची विधाती म्हणून इतिहासात ख्यातनाम असलेली पहिली एलिझाबेथ राणी. शेखर कपूर यांचा एलिझाबेथ (१९९८) हा ब्रिटिश सिनेमा या राणीची कारकीर्द दर्शवतो. राज्यावर आल्यानंतर एलिझाबेथने आपल्या बाह्य व अंतर्गत शत्रूंना दूर करून आपलं आसन कशाप्रकारे सदा सर्वकाळासाठी बळकट केलं याची एक उत्कंठावर्धक कहाणी म्हणजेच 'एलिझाबेथ'        या सिनेमाची सुरुवात ज्या दृश्याने होते त्यात तीन प्रोटेस्टंट पंथीय व्यक्तींना (दोन पुरुष व एक स्त्री) एका भर चौकात सरणावर उभे केले जाते. हातपाय करकचून आवळलेले असतात. स्वतःला सोडवण्यासाठीची याचना, ते आजूबाजूच्या त्यांच्या मृत्यूचा तमाशा पाहायला आलेल्यांकडे अगदी जीवाच्या आकांताने करत ...